حضرت امام حسن عسگری (ع)، یازدهمین ستاره آسمان امامت و ولایت، در روز جمعه، 8 ربیع الثانی سال 232 ه. ق. در شهر «مدینه النّبی (ص)» به دنیا آمد (1) .

پدر بزرگوارش، امام دهم، حضرت امام علی النقی الهادی (ع) بود؛ و مادر گرامی اش، «امّ ولدی» نام داشت که «سوسن»، «حدیثه» نیز می گویند (2) .

کُنیه ی حضرت امام حسن عسگری (ع)، «ابو محمّد» و القابش «ذکی»، «هادی»، و «عسگری» است .

حضرت امام حسن عسگری (ع)، 22 سال از عمر مبارکشان گذشته بود که پدربزرگوارشان، حضرت امام هادی النقی (ع) به شهادت رسید و دورانِ امامت این امام بزرگوار، از سال 254 ه. ق. شروع و تا سال 260 ه. ق. به مدّت 6 سال بود (3) .

دوران اختناقِ خلفای عباسی

حضرت امام حسن عسگری (ع) با چند خلیفه عباسی هم عصر بود که عبارتند از :

1- المعتزّ بالله (معتز عباسی) (252 – 255)

2- المهتدی بالله (مهتدی عباسی) (255- 256)

3- المعتمد بالله (معتمد عباسی) (256- 279)

خلفای عباسی، همواره امامان معصوم شیعه را تحت فشار و محدودیت قرار می دادند و این فشارها در دوران حضرت امام جواد الائمه (ع)، حضرت امام علی النقی الهادی (ع) و حضرت امام حسن عسگری (ع) در شهر «سامراء» به اوج رسید، به طوری این امامان معصوم در منزل خود در محله ی لشگریان تُرک که در دستگاه عباسی خدمت می کردند، تحت مراقبت شدید زندگی می کردند و به همین علّت، لقب «عسگری» نیز به همین منظور به این امام معصوم و پدربزرگوارش، حضرت امام علی النقی الهادی (ع) داده شده است (4) .

با این حال، در دوران امامت حضرت امام حسن عسگری (ع)، شیعیان به به رهبری این امام معصوم، صورت یک قدرت عظیم در «عراق» درآمده و در دلِ خلفای نا به حق عباسی، رعب و وحشت ایجاد کرده بودند؛ بخصوص ترس و وحشت خلفای عباسی، به این دلیل بود که می دانستند فرزند بزرگوارِ حضرت امام حسن عسگری (ع)، قرار است بساط حکومت های باطل در دنیا را برچیند و دولت حق را در سراسرِ دنیا به پا دارد (ان شاء الله)، بنابراین، حضرت امام حسن عسگری (ع) تحت مراقبت هر چه بیشتر خود قرار می دادند، بطوری که حضرت امام حسن عسگری (ع) می بایستی هر دوشنبه و پنج شنبه در دربار خلفای عباسی حاضر بشود .

با وجود همه فشارهای موجود از سوی حکومت وقت، حضرت امام حسن عسگری (ع)، به خاطر رسالتی که برعهده داشت، هرگز دست از تلاش و مبارزه برنداشت و به فعالیت های سیاسی – اجتماعی – علمی به موازات هم پرداخت . حضرت امام حسن عسگری (ع)، همانند پدرانِ بزرگوارش، به تربیت شاگردان در مکتب اسلام و گسترش علوم مختلف پرداخت .

«شیخ طوسی»، تعداد شاگردان حضرت امام حسن عسگری (ع) را بیش از 100 نفر ثبت کرده است که مشهورترین اصحاب و راویان ایشان عبارتند از :

- ابو عمرو عثمان بن سعید عَمری [نایب اوّل حضرت مهدی (عجلّ الله تعالی فرجه الشریف)]

- احمد بن اسحاق قمی

- ابراهیم بن مهزیار

- ابو هاشم داوود بن قاسم جعفری

- محمّد بن حسن صفّار

- محمّد بن عثمان بن سعید عَمروی [نایب دوّم حضرت مهدی (عجلّ الله تعالی فرجه الشریف)]

- عبدالله بن جعفر حمیری

- احمد بن محمّد بن مطهّر

- ابوسهل اسماعیل بن علی

- محمّد بن صالح بن محمّد همدانی

شبکه ارتباطی

در زمانِ امامت حضرت امام حسن عسگری (ع)، سرزمین های اسلامی گُسترش بیشتری یافته بود و به تبع آن، گسترش و پراکندگی شیعیان در شرق و غرب جهان، باعث شد تا حضرت امام حسن عسگری (ع)، شبکه ارتباطی وکالت و نصب را در مناطق مختلف راه اندازی بنماید .

همچنین شیعیان، به ویژه نمایندگانِ حضرت امام حسن عسگری (ع)، از حمایت مالی و اقتصادیِ این امام بزرگوار برخوردار بودند، چرا که حکومت عباسی، شیعیان را تحت فشار قرار داده و آنها را به استضعاف کشانده بودند .

آماده سازی شیعیان برای دوران غیبت

از آنجا که غایب شدن امام و رهبرِ هر جمعیتی یک حادثه نامأنوس است و باور و تحمّل آن برای مردم و پیروانشان، دشوار است؛ حضرت محمّد رسول الله (ص) و امامان بزرگوار، به تدریج مردم را برای این اَمرِ مهم آماده می کردند، به ویژه حضرت امام علی النقی الهادی (ع) و حضرت امام حسن عسگری (ع) که به زمانِ «غیبت» نزدیک می شدند .

حضرت امام حسن عسگری (ع) بر تولد حضرت مهدی (عجلّ الله تعالی فرجه الشریف) تأکید می کرد و به ایجادِ فضای ارتباطی شیعیان با حضرت مهدی (ع) می پرداخت تا مردم در جریان وجود مبارک ایشان قرار بگیرند و حواسشان به فتنه های موجود مانند فتنه ی «جعفر کذّاب» باشد و فریبِ آنها را نخورند .

پی نویس

1- اعلام الوری، ج 2، ص 132 / فیض العلام، ص 229

2- ریاحین الشریعه، ج 3، ص 24 / ارشاد، ج 2، ص 313

3- بحارالانوار، ج 5، ص 331

4- تتمه المختصر فی اخبار البشر، ج 1، ص 348

تهیه و تنظیم ... منیژه شهرابی